Περί Αγίου Πνεύματος διδασκαλία του Μεγάλου Φωτίου

Δεσποίνης Δ. Κοντοστεργίου, Ανάτυπο από τόν Τόμον Πρακτικά ΙΕ΄ Θεολογικού Συνεδρίου με θέμα: «Μέγας Φώτιος», Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 251-267

 

Παναγιώτατε,

Κύριε Πρόεδρε,

Σεβαστοί Κύριοι Σύνεδροι.

Επιτρέψατε μοι πρωτίστως να αναπέμψω θερμάς ευχαριστίας εις τον Πανάγαθον Θεόν, ο οποίος με αξιώνει και εφέτος να ανέλθω εις το ιερόν τούτο βήμα και να συμμετάσχω με τας ευλογίας Σας, Παναγιώτατε, εις το ΙΕ' Θεολογικόν Συνέδριον, το οποίον είναι αφιερωμένον εις τον λαμπρόν φωστήρα και διδάσκαλον της Ορθοδόξου Εκκλησίας, εις τον Μέγαν Φώτιον.

Το θέμα το οποίον εν συντομία θα αναπτύξωμεν, είναι «η περί Αγίου Πνεύματος διδασκαλία του Μεγάλου Φωτίου», η οποία περιλαμβάνεται, τόσον εις το περισπούδαστον έργον του Αγίου Πατρός με τίτλον «Φωτίου Πατριάρχου λόγος, περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας» και υπότιτλον «ότι ώσπερ ο Υιός εκ μόνου του Πατρός ιερολογείται γεννάσθαι, ούτως και το Πνεύμα το ’γιον εκ μόνου και του αυτού αιτίου θεολογείται εκπορεύεσθαι· λέγεται δε του Υιού είναι ως ομοούσιον και αποστελλόμενον δι' Αυτού» (1) , όσον και εις την Εγκύκλιον Επιστολήν αύτοΰ «προς τους της 'Ανατολης αρχιερατικούς θρόνους...» (2) , καθώς και εις τας άλλας έπιστολάς του.

Η κυρία αιτία, ήτις ηνάγκασε τον Μέγαν Φώτιον να ασχοληθή με το θέμα τούτο, κατά τα τελευταία 8 έτη της ζωής του και να συγγράψη τα ανωτέρω έργα του, ήτο η παραχάραξις και αλλοίωσις εν τη Δύσει του ιερού Συμβόλου της πίστεως Νίκαιας - Κωνσταντινουπόλεως, δια της προσθήκης του Filioque και η εξέγερσις των Ορθοδόξων κατά της προσθήκης ταύτης. Το Filioque α πέβη εν από τα κυριώτατα αίτια του Σχίσματος της Δυτικής Εκκλησίας της Ανατολής, η οποία το απέρριψεν ευθύς εξ αρχής, αλλά δυστυχώς παραμένει και ένα από τα κυριώτατα αίτια της επανενώσεως αυτών (3) . . Η τύποις αυτη αντικανονική και παράνομος και ουσία πεπλανημένη προσθήκη εις το ιερόν Σύμβολον της Πίστεως του Filioque , δηλαδή η λατινική νεοδιδασκαλία περί εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος «και εκ του Υιού», ήτις εχαρακτηρίσθη υπό μεν του Μεγάλου Φωτίου ως «αιρετική δόξα» και «άθεος γνώμη» και «βλασφημία κατά του Πνεύματος μάλλον δε καθ' όλης της Αγίας Τριάδος» και «κακών κορωνίς» (4) , υπό δε του Πέτρου Αντιοχείας, γράφοντος προς Μιχαήλ Κηρουλάριον, ως «κακόν και κακών κάκιστον» (5) , προσέκρουσεν περισσότερον εις την συνείδησιν των Ορθοδόξων. Διότι πρόκειται περί κιβδηλεύσεως και παραχαράξεως του ιερού Συμβόλου της Εκκλησίας και μεταβολής του θεμελιωδεστάτου χριστιανικού δόγματος περί Αγίας Τριάδος, το οποίον είχον δογματίσει αι δύο πρώται Οικουμενικαί Σύνοδοι και διερευνήσει και κατοχυρώσει θεολογικώς οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας, ανεγνώρισαν δε και επεκύρωσαν αι έπόμεναι πέντε Οικουμενικαί Σύνοδοι (6). Η πλάνη αυτή περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος «και εκ του Υιού», η οποία έχει την αρχήν της εις την θεολογίαν τοϋ Αυγουστίνου (7) , πρωτίστως εισήχθη εις το Σύμβολον της Πίστεως εις την Ισπανίαν προς απόκρουσιν των Αρειανών, κυρωθείσα και υπό της εν Τολέδω τοπικής Συνόδου του 589 (8). Ο Αυγουστίνος διδάσκει ρητώς ότι ο Πατήρ και ο Υιός είναι ομού η αιτία της υπάρξεως του Αγίου Πνεύματος.

Πρέπει να τονισθή ότι δεν είναι αίρεσις ο όρος καθ' αυτός ότι το Πνεύμα εκπορεύεται εκ του Πατρός και του Υιού, όταν ο όρος σημαίνη ενέργειαν και πέμψιν, εις ην μετέχει ως Κύριος και Θεός το Πνεύμα, αλλά είναι αίρεσις όταν σημαίνη τρόπον υπάρξεως του Πνεύματος. Εις το Σύμβολον ο όρος εκπόρευσις σημαίνει τρόπον υπάρξεως, δια τούτο η προσθήκη του Filioque είναι αίρεσις. Και δια τούτο οι Ορθόδοξοι Λατίνοι ουδέποτε προσέθεσαν εκουσίως το Filioque εις το Σύμβολον της Πίστεως.

Μόνον υπό το πρίσμα τούτο γίνεται αντιληπτή 1) η υπό του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού γενομένη ερμηνεία του Filioque των Ορθοδόξων Λατίνων της εποχής του, ως και 2) η έναντι των Φράγκων στάσις του Λέοντος Γ' (9). .

Ο δε ’γιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, περί εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος και εκ του Υιού, ορθοδόξως νοουμένην, γράφει ότι το Πνεύμα «και δι' Αυτού (του Υιού) και εξ Αυτού φυσικώς και δίδοται και πέμπεται και προχείται, και προέρχεται, δι' αυτού δεδόμενόν τε και φανερούμενον, ει δε βούλει και εκπορευόμενον προς ους άξιον. Και εκπόρευσιν γαρ είπουπερ αν εν τοις τοιούτοις ακροάση, την φανέρωσιν νόει ου γαρ αεί το εκπορεύεσθαι παρά Θεού υπάρξεως εστι σημαντικόν αυθυποστάτου - ουκ επ' άρτω γαρ φησί, μόνω ζήσεται άνθρωπος, αλλ' επί παντί ρήματι εκπορευομένω δια στόματος Θεού'» (10 .

Ως ελέχθη προηγουμένως η αρχή της προσθήκης του Filioque έγινεν εις την Ισπανίαν και από εκεί εισήλθεν εις την Γαλλίαν. Η πρώτη σύγκρουσις μεταξύ των Λατίνων, οι οποίοι εισήγαγον το Filioque και των Ελλήνων, οι οποίοιι το απέκρουον, έγινεν εις την Σύνοδον του 767 ( Centilly ), εις την οποίαν όμως ενεκρίθη η προσθήκη του Filioque (11) .

Όταν έγινεν ο Μέγας Κάρολος αυτοκράτωρ των Φράγκων το επόμενον έτος, εχρησιμοποίησεν παν μέσον δια να επιβάλη το Filioque εις την Εκκλησίαν, παρασύρων και αυτόν τον πάπαν Αδριανόν Α', ο οποίος όμως απήντησεν εις αυτόν άρνητικώς το 794. Η λατινική τοπική Σύνοδος της Φραγκφούρτης κατά το ίδιον έτος, εις την οποίαν ευρίσκετο και ο Κάρολος εδέχθη το Filioque , καθώς και η Σύνοδος του 797 ( Cividade ), εις την οποίαν επρωτοστάτει ο Παυλίνος Ακυληΐας (12) . . Αλλά ο Κάρολος εξηκολούθει να ασκή πίεσιν επί του πάντοτε αρνουμένου Πάπα, δια να αποδεχθή το Filioque , το οποίον ο αυτοκράτωρ εχρησιμοποίει, δια να επιτύχη την ιδικήν του επεκτατικήν πολιτικήν και τους ίδιους πολιτικούς σκοπούς κατά του ανατολικού κράτους. Η αφορμή εδόθη από τα Ιεροσολυμα, καίτοι δε ασήμαντος, την εξεμεταλλεύθη ο αυτοκράτωρ προς επίτευξιν του σκοπού του. Κατά το έτος 808 εισήχθη το φραγκικόν έθιμον εις το μοναστήριον των Φράγκων, το οποίον ήτο εις το όρος των Ελαιών, να ψάλλουν το Σύμβολον της Πίστεως μετά της προσθήκης του Filioque . Οι Έλληνες ορθόδοξοι μοναχοί, πρωτοστατούντος του Αγιοσαββίτου Ιωάννου, εχαρακτήρισαν ως αιρετικούς τους Φράγκους μοναχούς, οι οποίοι απήγγειλαν το ιερόν Σύμβολον μετά της προσθήκης του Filioque (13) . Τότε οι Φράγκοι απετάθησαν προς τον Πάπαν Λέοντα Γ' και τον Κάρολον τον Μέγαν, δια να διευθετηθή το θέμα. Το 809 ο Κάρολος συνεκρότησε μεγάλην Σύνοδον εις το Aachen (Ακυισγράνον), ήτις εθέσπισεν ως δόγμα την περί το 780 γενομένην προσθήκην του Filioque . Επίσης ο αυτοκράτωρ έστειλε πρεσβείαν προς τον Λέοντα Γ' προσπαθών να πείση τούτον να δεχθή ή να ταχθή υπέρ της εισαγωγής της προσθήκης εις το Σύμβολον. Αλλ' ο Πάπας ούτος, ακολουθών τους προ αυτού Ορθοδοξους Πάπας, απέκρουε μετά δυνάμεως τας απαιτήσεις του αυτοκράτορος, τονίζων τας απαγορευτικάς των Συνόδων διατάξεις περί προσθαφαιρέσεως τίνος εις το ιερόν Σύμβολον και ίσχυριζόμενος ότι η Εκκλησία της Ρώμης διαφυλάττει το Σύμβολον ως το παρέλαβεν, ήτοι άνευ της αντικανονικής προσθήκης. Επί πλέον δε διέταξε να αναγραφή ελληνιστί και λατινιστί επί δύο αργυρών πλακών το γνήσιον Σύμβολον Νικαίας - Κωνσταντινουπόλεως αι οποίαι ανηρτήθησαν εις τον ναόν του Αγίου Πέτρου εις την Ρώμην, άνευ της προσθήκης, επιδιώκων κατ' αυτόν τον τρόπον να εξασφαλίση το αμετάβλητον και απαραχάρακτον αυτού. T ο λαμπρόν παράδειγμα του Λέοντος Γ' ηκολούθησαν και όλοι οι διάδοχοι αυτού μέχρι του Βενεδίκτου VIII, ο οποίος εδέχθη το Filioque και εις αυτήν την Ρώμην μόλις το 1014, ίσως κατόπιν πιέσεως του αυτοκράτορος της Γερμανίας Ερρίκου II (14). Έκτοτε ολόκληρος η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ως και αι εξ αυτή αποσπασθείσαι κατά τον ΙΣΤ' αιώνα Προτεσταντικαί Εκκλησίαι και ομολογίαι διατηρούν την προσθήκην ταύτην εις το Σύμβολον.

Αντιθέτως η Ορθοδοξος Καθολική Εκκλησία, ως και αι εξ αυτής αποσχισθείσαι Εκκλησίαι της Ανατολής, απέκρουσαν την προσθήκην του Filioque εις το ιερόν Σύμβολον της Πίστεως ως πεπλανημένην και αντικανονικήν. Έκριναν αυτήν απαράδεκτον αφ' ενός μεν αγιογραφικώς, διότι δεν διδάσκεται υπό τη αγίας Γραφής, αφ' ετέρου δε ιστορικοδογματικώς, διότι δεν διδάσκεται από την αρχαίαν δογματικήν Παράδοσιν και ειδικώς από την Β' Οικουμενικήν Σύνοδον του 381, η οποία διετύπωσε το 8ον άρθρον του Συμβόλου της Πίστεως, περί του Αγίου Πνεύματος, ούτε από τας άλλας Μεγάλας Οικουμενικάς Συνόδους και τους Μεγάλους Πατέρας της Ανατολής, τρίτον δε θεολογικώς, διότι εισάγει την δυαρχίαν εις την μοναρχικήν Τριάδα και διαιρεί εις διθεΐαν την μοναρχίαν και τέταρτον εκκλησιαστικώς, διότι αντικανονικώς απετολμήθη η προσθήκη αύτη εις Σύμβολον Οικουμενικόν, το οποίον απλανώς εν Αγίω Πνεύματι διετύπωσαν αι δύο πρώται Οίκουμενικαί Σύνοδοι, εβεβαίωσαν δε και επεκύρωσαν αι επόμεναι πέντε Οικουμενικαί και λοιπαί εκκλησιαστικαί Σύνοδοι, αι οποίαι απηγόρευσαν πάσαν απολύτως εις αυτό προσθήκην ή αφαίρεσιν. Ούτως η Γ' Οικουμενική Σύνοδος «ώρισε μηδενί εξείναι πίστιν προφέρειν, ήγουν συγγράφειν, η συντιθέναι παρά την ορισθείσαν παρά των αγίων Πατέρων, των εν τη Νικαέων συναχθέντων πόλει συν Αγίω Πνεύματι» (15) , ο δε πρόεδρος αυτής Κύριλλος Αλεξανδρείας προσέθηκεν, ότι ουδενί επιτρέπεται «λέξιν αμείψαι των εγκειμένων εκείσε η μίαν γουν παραβήναι συλλαβήν» (16) ή κατά τον Μέγαν Βασίλειον, «μηδεμίαν των εκεί λέξεων αθετείν» (17) .

Η Ορθόδοξος Ανατολική Εκκλησία μέχρι του Θ΄ αιώνος δεν αντέδρασεν επισήμως, διότι εξελάμβανε το Filioque ουχί ως δόγμα, αλλά ως θεολογούμενον, αφού και η Εκκλησία της Ρώμης το απέκρουεν αυτό εξ ίσου. Το πρόβλημα προέκυψε περί το 866, όταν οι απεσταλμένοι του πάπα Νικολάου Α' επεχείρησαν να εισαγάγουν αυτό εις την ορθόδοξον Βουλγαρίαν. Τότε προεκλήθη γενική εξέγερσις εις την Κων/πολιν, όπου παρουσιάσθη πλέον το Filioque ως δόγμα. Δια τούτο ο Μέγας Φώτιος πρώτος επολέμησε την διδασκαλίαν ταύτην ως αιρετικήν ακριβώς κατά την εποχήν ταύτην (18) . Ο δεινός ούτος πρόμαχος της Ορθοδοξίας, ο απαράμιλλος και ακαταγώνιστος φρουρός και αγωνιστής αυτής κατά του Παπισμού, κατήγγειλεν εγκυκλίως προς τους Ορθοδόξους Πατριάρχας και ολόκληρον τον ανατολικόν κόσμον, την εισαγωγήν εις το Σύμβολον της Πίστεως του Filioque , ως εισάγον την δυαρχίαν εις την μοναρχικήν Τριάδα και εις διθεΐαν την μοναρχίαν λύον, τονίσας ότι η τοιαύτη «κατά του Αγίου Πνεύματος, μάλλον δε καθ' όλης της Αγίας Τριάδος βλασφημία, καν μηδέν έτερον είη των προειρημένων τετολμημένον, εξαρκεί και μόνον μυρίοις αυτούς υπαγαγείν αναθέμασιν, ως αυτόχρημα άθεος γνώμη» (19) . Ήτο εύλογος η εκκλησιαστική αντίδρασις του μεγάλου τούτου ιεράρχου κατά της επιδιωκομένης απολυταρχικής απεκτάσεως της κυριαρχίας του πάπα Νικολάου επί της Ορθοδόξου Ανατολής, της παραχαράξεως της Ορθοδόξου πίστεως και της αθετήσεως των αρχαίων παραδόσεων και του εκλατινισμού της Βουλγαρίας και των άλλων ορθοδόξων χωρών. Υπό την πίεσιν της κοινής γνώμης και του εξεγερθέντος δια την απώλειαν της Βουλγαρίας αυτοκράτορος, ο σοφώτατος ούτος ιεράρχης, πληγείς «δια μέσων των σπλάγχνων καιρίαν πληγήν, ως ει τις τα έκγονα της κοιλίας αυτού κατ' οφθαλμούς ίδοι υπό ερπετών και θηρίων σπαρασσόμενα και διασπώμενα», δι' α «κόποι και πόνοι και ιδρώτες εις την εκείνων αναγέννησίν τε κατεβλήθησαν» (20) , απεφάσισε να αντιδράση εκκλησιαστικώς, όπως τούτο επεβάλλετο και από την εκκλησιαστικήν πολιτικήν της εποχής του. Προς τον σκοπόν τούτον έστειλε το έτος 866 κατόπιν αποφάσεως της ενδημούσης Συνόδου της Κων/λεως την Εγκύκλιον αυτού Επιστολήν «προς τους της Ανατολής αρχιερατικούς θρόνους», ήτοι εις τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας, Αντιόχειας και Ιεροσολυμων, εις την οποίαν με ακαταμάχητον δύναμιν και ορθοδοξον ζήλον κατήγγειλε τας ετεροδιδασκαλίας και αντικανονικάς πράξεις της Ρώμης και του Πάπα αυτής Νικολάου Α' (21) .

Η Εγκύκλιος αύτη Επιστολή του Μεγάλου Φωτίου προς τους της Ανατολής αρχιερατικούς θρόνους, εις την οποίαν καταγγέλλονται επισήμως υπ' αυτού αι λατινικαί καινοτομίαι, αποτελεί σπουδαιότατον ορθόδοξον συμβολικόν κείμενον, διότι αναφέρεται και εις το Σχίσμα της Δυτικής Εκκλησίας, από της Μίας Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας. το μεγαλύτερον μέρος της Εγκυκλίου Επιστολής του Μεγάλου Φωτίου αναφέρεται εις την προσθήκην του Filioque , όπως φαίνεται και από το δεύτερον μέρος του τίτλου αυτής, «...εν η περί κεφαλαίων τινών διάλυσιν πραγματεύεται, και ως ου χρη λέγειν εκ του Πατρός και του Υιού το Πνεύμα προέρχεσθαι, αλλ' εκ του Πατρός μόνου» (22) .

Λόγω της στενότητος του χρόνου, θα αναφερθώμεν μόνον εις το ειδικόν τούτο θέμα «περί του Αγίου Πνεύματος», και όχι εις όλην την Επιστολήν, δια να ίδωμεν τας απόψεις του Μεγάλου Φωτίου, αι οποίαι, ως ετονίσαμεν και ανωτέρω δεν είναι άλλαι από αυτάς της αγιοπατερικής Παραδόσεως της Εκκλησίας και των Οικουμενικών Συνόδων.

Όσον αφορά εις το θέμα της παραχαράξεως του ιερού Συμβόλου της Πίστεως, «νόθοις λογισμοίς και παρεγγράπτοις λόγοις και θράσους υπερβολή, κιβδηλεύειν επεχείρησαν» (23), της προσθήκης δηλαδή του Filioque «και εκ του Υιού», «το Πνεύμα το ’γιον ουκ εκ του Πατρός μόνον, αλλά γε και εκ του Υιού εκπορεύεσθαι καινολογήσαντες» (24), ο Μέγας Φώτιος αντιπαραθέτει αρκετά επιχειρήματα προς ανατροπήν αυτής, ως ήδη ετονίσθη.

1)Η εκπόρευσις «και εκ του Υιού» καταλύει την μοναρχίαν της Αγίας Τριάδος, διότι εισάγονται δύο αίτια, του Πατρός και του Υιού, του Πατρός αφ' ενός δια τον Υιόν και το ’γιον Πνεύμα και του Πατρός μαζί με τον Υιόν αφ' ετέρου δια το ’γιον Πνεύμα, οπότε καταλήγομεν εις διθεΐαν και η χριστιανική θεολογία δεν είναι ουδόλως ανωτέρα της ελληνικής μυθολογίας. Συν τοις άλλοις δε εξυβρίζεται και βλασφημείται το αξίωμα της υπερουσίου και μοναρχικής Τριάδος και διασπάται η ενότης αύτής.

•  Διατί, διερωτάται ο ’γιος Πατήρ, να εκπορευθή το ’γιον Πνεύμα και εκ του Υιού, αφού η εκπόρευσις Αυτού εκ μόνου του Πατρός είναι τελεία «ότι Θεός τέλειος εκ Θεού τελείου»· άλλως τούτο θα ήτο και περιττόν και μάταιον. Συνεχίζων ο Μέγας Φώτιος, λέγει -

3) Εάν το ’γιον Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού, όπως εκ του Πατρός «τι μη και ο Υιός εκ του Πνεύματος γεννάται, ώσπερ εκ του Πατρός; ίνα είη πάντα τοις ασεβούσιν ασεβή...» (25).

Εν συνεχεία ο ’γιος Πατήρ τονίζει ότι πρέπει να προσέξωμεν το εξής: 4) όταν έκπορεύεται το ’γιον Πνεύμα εκ του Πατρός, τότε «επιγινώσκεται», γίνεται εμφανής η υποστατική ιδιότης Αυτού, δηλαδή «το εκπορευτόν», όπως και όταν γεννάται ο Υιός εκ του Πατρός, ή του Υιού, δηλαδή «το γεννητόν». Εάν όμως γίνη αποδεκτόν, ως καταφλυαρούσιν εκείνοι, ότι εκπορεύεται το ’γιον Πνεύμα και «εκ του Υιού», τότε «διαστέλλεται» το ’γιον Πνεΰμα εις πλείονας ιδιότητας εκ του Πατρός από ότι ο Υιός, διότι, κατά τον ίδιο πάντα συλλογισμόν αυτών, τούτο θα είχεν ως συνέπειαν την σύγχυσιν των κοινών και ακοινωνήτων ιδιωμάτων της Αγίας Τριάδος και την διάλυσιν της ενότητος αύτής, καθώς και την μείωσιν του Αγίου Πνεύματος, ως εξής:

«Κοινόν μεν γαρ Πατρί και Υιώ η εξ αύτών του Πνεύματος πρόοδος,

ιδία δε του Πνεύματος ήτε εκ του Πατρός εκπόρευσις και μην και η εκ του Υιού.

Ει δε πλείοσιν διαφοραίς διαστέλλεται το Πνεύμα, ήπερ ο Υιός,

εγγυτέρω αν ειη της πατρικής ουσίας ο Υιός ήπερ το Πνεύμα.

Και ούτως η Μακεδονίου πάλιν κατά του Πνεύματος παρακύψαι τόλμα» (26) .

Εν άλλο βασικόν επιχείρημα, το οποίον χρησιμοποιεί ο Μέγας Φώτιος εναντίον της πλανεμένης διδασκαλίας των Φραγκολατίνων, περί της εκ του Υιού εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος είναι το ακόλουθον 5) εάν όλα τα κοινά ιδιώματα είναι του Πατρός και του Υιού, αυτά πάντως είναι κοινά και του Πνεύματος, δηλαδή «ως το Θεός, το Βασιλεύς, το Δημιουργός, το Παντοκράτωρ, το Υπερούσιον, το Απλούν, το Ασχημάτιστον, το Ασώματον, το Αόρατον, απλώς τα άλλα πάντα» (27) .

Εις τον Θεόν, παν ό,τι είναι ούσία είναι κοινόν εις τα τρία πρόσωπα - υποστάσεις, και δεν ημπορεί να υπάρχη τίποτα κοινόν εις τα τρία πρόσωπα - υποστάσεις, το οποίον δεν είναι της ουσίας. Εξ άλλου παν ο,τι είναι υποστατικόν δεν ανήκει παρά εις μίαν μόνον υπόστασιν και αντιστρόφως· παν ό,τι ανήκει εις μίαν ύπόστασιν ιδιαιτέρως, είναι αποκλειστικώς, υποστατικόν. Επομενως τίποτε δεν ανήκει εις δύο πρόσωπα από κοινού, αποκλεισμένου του τρίτου (28) . Τούτο φαίνεται σαφώς και από το επόμενον κείμενον «και μην εκ του πατρός φαμεν είναι τον υιόν, ως εκ της θείας ούσίας γεννηθέντα, δηλονότι κατά την πατρικήν υπόστασιν η γαρ ούσία μία των τριών εστιν ώστε το γεννάν τη πατρική υποστάσει εφαρμόζεται και ουκ εστιν είναι τον υιόν εκ του Πνεύματος. Επεί ουν και το Πνεύμα το άγιον εκ του πατρός, εκ της θείας ούσίας και αυτό κατά την πατρικήν υπόστασιν εκπορευόμενόν εστιν η γαρ ουσία πάντη τε και πάντως μία των τριών. Ουκούν το εκπορεύειν τη πατρική υποστάσει εφαρμόζεται και ουκ εστιν είναι το πνεύμα και εκ του υιού, ου γαρ εστι τα της πατρικής υποστάσεως έχειν τον υιόν» (29).

Επομένως εάν, ως ισχυρίζονται εκείνοι, η εκπόρευσις του Αγίου Πνεύματος είνα κοινόν ιδίωμα του Πατρός και του Υιού, τότε θα είναι κοινόν και του ιδίου του Αγίου Πνεύματος, οπότε τούτο θα εκπορεύεται και εκ του εαυτού του, ώστε το ’γιον Πνεύμα θα είναι το ίδιον αρχή του εαυτού του «και αίτιον άμα και αιτιατόν», πράγμα, το οποίον ούτε οι μύθοι των Ελλήνων δεν είχαν δημιουργήσει.

•  Εάν είναι του Αγίου Πνεύματος το ότι αναφέρεται εις «διαφόρους αρχάς», τότε εις αυτό ανήκει και το ότι έχει «πολύαρχον αρχήν», δηλαδή πολλάς αρχάς, ως λέγουν οι ίδιοι.

7) Ως είναι γνωστόν το κοινόν ιδίωμα του Πατρός και του Υιού είναι η θεία ουσία, δηλαδή ο Πατήρ «συνάπτεται εις κοινωνίαν» μετά του Υιού κατά την ουσίαν και «ου κατά τι των ιδιωμάτων», το οποίον είναι κοινόν ιδίωμα και του Πνεύματος. Εφ' όσον όμως ούτοι εδημιούργησαν καινοφανή δια το ’γιον Πνεύμα διδασκαλίαν, «περιορίζουσιν της κατ' ουσίαν συγγεvείαc το Πνεύμα».

Εν συνεχεία ο ’γιος Πατήρ, αναιρών την πλάνην αυτών λέγει ότι είναι καλύτερον να κλείνη κανείς τα ώτα του δια v α μην ακούη την βλάσφημον και θεομάχον φωνήν των, διότι ενί ο Κύριος, λέγει, «Το Πνεύμα, ο παρά του Πατρός εκπορεύεται: ούτοι, οι πατέρες της νέας ταύτης δυσεβείας λέγουν ότι «το Πνεύμα, ο παρά του Υιού εκπορεύεται». Η βλασφημία δε αυτώ κατά του Αγίου Πνεύματος τονίζει ο Μέγας Φώτιος είναι άντ' θετός προς την διδασκαλίαν των Αγίων Ευαγγελίων και των αγίων Συνόδων της Εκκλησίας, ως και εναντίον των αγίων και Μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας, καθώς και κατά των άγια προφητών, αποστόλων και μαρτύρων, και αυτών των δεσποτικών φωνών, η βλάσφημος αυτή και θεομάχος φωνή εξοπλίζεται (30).

Συνεχίζων την αντιρρητικήν επιχειρηματολογίαν ο Μέγας Φώτιος ερωτά: «Το ’γιον Πνεύμα εκ του Υιού εκπορεύεται;» Αν ναι με ποιαν εκπόρευσιν, την ιδίαν την εκ του Πατρός, «ή αντίθετον της πατρώας;». Εάν είναι η αυτή εκπόρευσις μεν του Πατρός «πως ου κοινούνται αι ιδιότητες», δηλαδή πως δεν είναι και τα ύποστατικά ιδιώματα κοινά! Οπότε καταλύεται Τριάς, διότι με αυτάς τας ιδιότητας «αις και μόναις η Τριάς είναι και προσκυνείσθαι χαρακτηρίζεται;», με τας οποίας και μόνον είναι η Αγία Τριά Τριάς και ως τοιαύτη προσκυνήται; Εάν δε η εκπόρευσις του Αγίου Πνεύματος είναι αντίθετος «της πατρώας» τότε όσοι εισάγουν ταύτην την θεομάχον δισκαλίαν είναι ως ο Μάνης και ο Μαρκίων, δηλαδή ως οι αιρετικοί.

•  Έάν η πρόοδος - εκπόρευσις του Αγίου Πνεύματος εκ του Πατρός «συντελεί εις ύπαρξιν», δηλώνει τον τρόπον υπάρξεως Αυτού «τι συνοίσει τω Πνεύματι η εκ του Υιού εκπόρευσις, της πατρικής αρκούσης εις ύπαρξιν» διερωτάται ο ’γιος Φώτιος, εφ' όσον αυτού του είδους η εκπόρευσις δεν συνδέεται με την ουσίαν, θα ήτο παράλογον να τολμήση κανείς τούτο, «πάσης διπλόης και συνθέσεως της μακαρίας και θείας εκείνης φύσεως ως απωτάτω κειμένης» (31).

Εάν οι Δυτικοί αποδεχθούν ότι η προβολή - εκπόρευσις του Αγίου Πνεύματος «ενός... εστί μόνου των τριών» τότε θα πρέπη να ειπούν ότι η εκπορεύεται το ’γιον Πνεύμα εκ του Πατρός «εκ του Πατρός φήσουσιν εκπορεύεσθαι το Πνεύμα» και να απαρνηθούν - «την φίλην αυτοίς και καινήν μυσταγωγίαν» - την αγαπητήν εις αυτούς και καινοφανή διδασκαλίαν ή κατά τον ίδιον τρόπον να ανασκευάσουν τα υποστατικά ιδιώματα, διότι εάν εμμείνουν εις την ιδικήν των θεωρίαν, η οποία είναι βλάσφημος και θεομάχος, δεν θα είναι μόνον «πρωτοστάται των δυσσεβούντων, αλλά και των μαινομένων». Διότι ό,τι αναφέρεται εις την παναγίαν και ομοούσιον Τριάδα ή είναι κοινόν όλων ή ίδιον — υποστατικόν ενός και μόνου των τριών η δε του Πνεύματος προβολή - εκπόρευσις ούτε καινόν είναι, αλλά ούτε, ως ισχυρίζονται ούτοι «ενός και μόνου τινός» — άπαγε της βλασφημίας και αύτη ας τραπή επί τας κεφαλάς εκείνων, λέγει ο Μέγας Πατήρ, ’γιος Φώτιος. Επομένως «ουκ όλως εστιν εν τη ζωαρχική και παντελείω Τριάδι η του Πνεύματος προβολή (32). .

Κατά τον ίδιον τρόπον, συνεχίζει ο Μέγας Φώτιος την διδασκαλίαν του ότι το ’γιον Πνεύμα εκπορεύεται εκ του Πατρός, χρησιμοποιών πλείστα παραδείγματα και λόγια από την Καινήν Διαθήκην και από όλην την αγιοπατερικήν παράδοσιν, κυρίως εις το περισπούδαστον έργον του, περί της του Αγίου Πνεύματος Μυσταγωγίας, τα οποία δεν είναι δυνατόν να τα αναφέρωμεν όλα. Εξ αυτών χρησιμοποιούμεν ενδεικτικώς μερικά, τα άλλα εις την εκτύπωσιν. Επίσης ο Μέγας Φώτιος χρησιμοποιεί και τα ίδια λόγια του Κυρίου, τα οποία ερμηνεύει κατά άριστον θεολογικόν τρόπον, όπως· «είπεν ο Σωτήρ τους μαθητάς μυσταγωγών. ‘Το Πνεΰμα εκ του εμού λήψεται και αναγγελεί υμίν» (33). . Δεν είπεν ‘εξ εμού' αλλά ‘εκ του εμού' τα οποία διαφέρουν μεταξύ των και δηλώνεται κάποιο άλλο πρόσωπον εκτός από εκείνο, το οποίον ομιλεί και δεν είναι κανένα άλλο ει μη από το Πρόσωπον του Πατρός.

Όταν δε λέγη ο Κύριος ‘Πορεύομαι προς τον Πατέρα·... έτι πολλά έχω λέγειν υμίν, αλλ' ου δύνασθε βαστάζειν άρτι - όταν δε έλθη εκείνος, το Πνεύμα της αληθείας, οδηγήσει υμάς εις πάσαν την αλήθειαν' σημαίνει το αναφυόμενον θαυμαστόν μέγεθος και αξίωμα του Πνεύματος, το οποίον θα φωτίση τον νουν των μαθητών ώστε να φθάσουν εις πάσαν την αλήθειαν, εις το άφατον ύψος της θεώσεως.

Όταν δε είπεν ο Δαβίδ: «Και τω Πνεύματι του στόματος αυτού», εδίδαξε και, ότι εκ μόνου του Πατρός εκπορεύεται τω Πατρί προσνείμας το εκ του στόματος αυτού, ου τω Υιώ, δια να μη φθάση κανείς να είπη ότι εκπορεύεται και εκ του Υιού. Όταν δε αναφέρεται το ψαλμικόν «εξεπορεύετο έξω και ελάλει επί το αυτό» τούτο σημαίνει απλώς την εξέλευσιν, δηλαδή την πέμψιν. Αλλά η εκπόρευσις του Αγίου Πνεύματος εκ του Πατρός δεν σημαίνει απλώς την έξέλευσιν, «άλλά την ούσιώδη και φυσικήν και τοΰ πως είναι σημαντικήν και την (της) υπάρξεως του Αγίου Πνεύματος έμφαντικήν εν άλλαις λέξεσιν σημαίνει τον τρόπον της υπάρξεως ότι «ου γεννητώς εστιν ως ο Υιός, άλλ' εκπορευτώς και ιδίως» (34). Διότι ίδιον του Υιού είναι ότι γεννάται φυσικώς εκ του Πατρός και του Αγίου Πνεύματος το ότι εκπορεύεται εκ του Πατρός φυσικώς. Κατά τούτο δε διαφέρουν μεταξύ των, δηλαδή κατά τον τρόπον ιδιότητα της υπάρξεως, ενώ κατά την ουσίαν, φύσιν, αξίαν, δύναμιν και απλώς ειπείν πάντα τα άλλα είναι εν και προς τον Πατέρα και προς αλλήλους. Εις το σημείον τούτο θα τονίσωμεν το ξής, το οποίον ετονίσαμεν και εις την αρχήν της ομιλίας μας, ότι, όταν ο όρος εκπόρευσις σημαίνει ενέργειαν και πέμψιν δεν είναι αίρεσις, αιρεσις είναι όταν σημαίνει τρόπον υπάρξεως. Εάν λοιπόν, λέγει ο Μέγας Φώτιος, ειπήτε ότι το ’γιον Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού, τότε αμέσως έχομεν δύο αίτια και δύο αρχάς, τον Πατέρα και τον Υιόν, οπότε έχομεν δυαρχίαν μάλλον παρά μοναρχίαν. Εάν όμως γίνεται άλλως, τούτο συμβαίνει «δια την εις αλλήλα τούτων αντιπεριχώρησιν», δηλαδή είναι εξαποστελλόμενον και ως είπαμεν ανωτέρω σημαίνει πέμψιν διότι εξαποστέλλει, όπως ο Πατήρ τον Υιόν, ούτω και ο Υιός το Πνεύμα το ’γιον.

«Όταν δε, φησιν, έλθη ο Παράκλητος, ον εγώ πέμψω ημίν παρά του Πατρός, το Πνεύμα της άληθείας, ο παρά του Πατρός εκπορεύεται, εκείνο μαρτυρήσει περί εμού· ». Όταν είπεν ο Υιός και Θεός περί του Αγίου Πνεύματος, ότι «παρά του Πατρός εκπορεύεται» και μάλιστα το λέγει δύο φοράς συνεχώς εις την ιδίαν πρότασιν, διατί δεν είπεν «και παρ' εμού;» ερωτά ο Μέγας Φώτιος (35). Ούτοι δε απήντησαν, ότι ωμίλει ως άνθρωπος, οπότε τους ελέγχει, λέγων ότι ψεύδονται, διότι όταν ο Κύριος είπεν «ον εγώ πέμψω» δε ωμίλησεν ως άνθρωπος, αλλά ως Θεός, διότι το ’γιον Πνεύμα είναι Θεός και επομένως άνθρωπος δεν «πέμπει Θεόν». Μάλιστα ανέφερεν δύο φοράς «το παρά του Πατρός» δια να βεβαιώση τον λόγον τούτον και να αποστομώση εκείνους, τους οποίους επρόκειτο να ειπούν ότι «εκπορεύεται και εκ του Υιού».

Αναφερόμενος ο Μ. Φώτιος εις τον ’γιον Αμβρόσιον ή και Αυγουστίνον ότι διδάσκουν αντίθετα από τους άλλους Πατέρας και από την Ορθόδοξον αγιοπατερικήν διδασκαλίαν τονίζει ότι «η άγνοια τινί περιέπεσον ή παροράματι υπηνέχθησαν» (36).

Εκείνος δε όστις διδάσκει ετέραν διδασκαλίαν από εκείνην, η οποία παρεδόθη υπό του Χριστού να είναι ανάθεμα, όπως, λέγει ο απόστολος Παύλος· «Και εάν ημείς ή άγγελος εξ ουρανού ευαγγελίζηται υμίν παρ' ο ευαγγελισάμεθα υμίν, ανάθεμα έστω» (37).

Εν συνεχεία ο Μ. Φώτιος λέγει: «Είπεν Αυγουστίνος και Ιερώνυμος το Πνεύμα εκ του Υιού εκπορεύεσθαι» (38), αλλά αυτό δεν ημπορούμε να το κάμωμεν δόγμα, διότι ίσως να είπον τούτο δια κάποια συγκεκριμμένην περίστασιν ή, διότι ήθελαν να αντικρούσουν την «λύσσαν», μανίαν των ελληνιστών (ειδωλολάτρων), ή, διότι αντεμάχοντο κάποιαν άλλην αιρετικήν διδασκαλίαν ή, διότι ήθελον να δείξουν συγκατάβασιν εις την ασθένειαν των ακροατών, ή δια κάτι άλλο από εκείνα, τα οποία παρουσιάζει ο ανθρώπινος βίος.

Με πολλήν σοφίαν δε ο ’γιος Φώτιος ανασκευάζει την πεπλανημένην και αιρετικήν ταύτην διδασκαλίαν χρησιμοποιών το παράδειγμα του αποστόλου Παύλου, ο όποιος, όταν συνήντησεν εις τας ’θηνας τον βωμόν με την επιγραφήν «αγνώστω Θεώ», εχρησιμοποίησεν τούτον δια να κηρύξη το ευαγγέλιον και τον αληθινόν Θεόν εις τους Αθηναίους. Διότι ο βωμός ούτος ήτο αφιερωμένος εις τον πρώην τιμώμενον Πάνα. Αλλά, επειδή, οι Αθηναίοι δεν ήθελον να αναφέρουν το όνομά του έγραφαν «Αγνώστω Θεώ». Ο δε απόστολος Παύλος χρησιμοποιεί τούτον, δια να κηρύξη την ορθόδοξον διδασκαλίαν περί υπάρξεως Ενός και μόνον αληθινού Θεού και «από της πλάνης γεωργεί την ευσέβειαν». Από τα ίδια οχυρώματα του διαβόλου κατακρημνίζει την τυραννίαν αυτού. Από την καταστροφήν και απώλειαν προβάλλει βλαστούς σωτηρίας και από την παγίδα του διαβόλου ενισχύει αυτούς εις τον δρόμον του Ευαγγελίου. Χρησιμοποιών ο μετάρσιος εκείνος νους, ο θείος Παΰλος τα ίδια όπλα του εχθρού καταστρέφει τον εχθρόν. Τούτο όμως δεν συνεπάγεται ότι πρέπει να τιμήση τις τα όπλα του εχθρού.

Είναι δυνατόν να αναφερθούν πλείστα όσα παραδείγματα του θείου Παύλου, ο οποίος «εγίνετο τα πάντα τοις πάσι» (39), δια να τους οδηγήση εις την σωτηρίαν, όπως, λέγει - «εγενόμην τοις Ιουδαίοις ως Ιουδαίος, ίνα Ιουδαίους κερδήσω - τοις υπό νόμον ως υπό νόμον, ίνα τους υπό νόμον κερδήσω· τοις ανόμοις ως άνομος, μη ων άνομος Θεώ, αλλ' έννομος Χριστώ, ίνα κερδήσω ανόμους» (40) αλλά τούτο δεν προϋποθέτει ότι είναι δυνατόν να εφαρμοστούν ως διδασκαλία του θείου Παύλου, διότι ούτος χρησιμοποιεί διαφόρους μεθόδους, δια να οδηγήση τους ανθρώπους εις τον δρόμον του Θεού, εις την σωτηρίαν.

Όσον αφορά εις τον ’γιον Αμβρόσιον θα λέγαμε ότι, επειδή έζησε πολύ πριν από την Α' Οικουμενικήν Σύνοδον, εγνώριζε την ορολογίαν της εποχής του, δηλαδή το «ουχί γεννητώς» δια το ’γιον Πνεύμα. Η Β' Οικουμενική Σύνοδος εθέσπισεν τον όρον «εκπορευτόν», το οποίον είναι το ίδιον με το «ουχί γεννητώς». Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης χρησιμοποιεί πάντοτε το «ουχί, γεννητώς». Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητης και ο Αναστάσιος Βιβλιοθηκάριος λέγουν σαφώς ότι, όταν ο όρος σημαίνη ύπαρξιν, εκπορεύεται εκ του Πατρός και όταν σημαίνη πέμψιν, εκ του Πατρός δι' Υιού. Το ίδιο τονίζει και ο ’γιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, όπως αναφέραμε προηγουμένως.

Όσον αφορά εις την θεολογίαν του Ιερού Αυγουστίνου είναι όχι αγιογραφική, αλλά νεοπλατωνική.

Ο Μ. Φώτιος, δια να αναιρέση αυτό που αναφέρεται από τον Αμβρόσιον, Αυγουστΐνον και Ιερώνυμον, αναφέρει πολλούς άλλους Πατέρας της Εκκλησίας και από την Ανατολην και από την Δύσιν, όπως τον Κελεστίνον, Δάμασον, Λέοντα Ρώμης, καθώς και πολλούς άλλους, λέγων ότι πρέπει, όσοι είναι τυφλοί και κωφοί και διακατέχονται από το σκότος της δύσεως, να ατενίζουν εις τον γενναίον Λέοντα, ο οποίος σαλπίζει με την σάλπιγγα του Πνεύματος.

Χαρακτηριστικόν είναι το εξής του Μ. Φωτίου - «προφασίζονται δε, ότι Αμβρόσιος ούτως είρηκεν εν τοις περί αυτού λόγοις, έτι δ' Αυγουστίνος και Ιερωνυμος - υπέρ ων απολογητέον, ως η νενοθεύκασιν οι Πνευματομάχοι τας τούτων συγγραφάς, η κατ' οικονομίαν ίσως ειρήκασιν, η και ο Μέγας Βασίλειος εχρήσατο, παρ' εαυτώ φυλάττων απόρρητον μέχρι τινός του παναγίου Πνεύματος την θεολογίαν ή και της ακρίβειας ως άνθρωποι παρεσύρησαν, ο πολλοί πεπόνθασι των μεγάλων εν τισιν, ως ο Αλεξάνδρειάς Διονύσιος, και Μεθόδιος ο Πατάρων, και Πιέριος, και Πάμφιλος, και Θεόγνωστος, και Ειρηναίος ο Λουγδούνων, και Ιππόλυτος ο αυτού μαθητής. Τινά γαρ αυτών ρήσεις ουκ αποδεχόμεθα, καίτοι τάλλα σφόδρα θαυμάζοντες (41). .

Εν κατακλείδι θα ηθέλαμε να επαναλάβωμεν ότι, ως ο Υιός έχει την ύπαρξίν Του φυσικώς εκ του Πατρός γεννητώς, ούτως και το ’γιον Πνεύμα, έχει την ύπαρξιν Του φυσικώς εκ του Πατρός ούχί γεννητώς, δηλαδή εκπορευτώς. Όταν δε το ’γιον Πνεύμα αποστέλλεται ή πέμπεται, τότε πέμπεται εκ του Πατρός δι' Υιού

Παναγιώτατε,

Δι' όλων, όσων εξεθέσαμεν, νομίζομεν ότι έγινεν κατανοητόν ότι, ως «εδογμάτισεν ευθύς των Οικουμενικών και αγίων επτά συνόδων η δευτέρα το Πνεύμα το ’γιον εκ του Πατρός εκπορεύεσθαι, διεδέξατο η τρίτη, εβεβαίωσεν η τετάρτη, σύμψηφος η πέμπτη κατέστη, συνεκήρυξεν η έκτη, επεσφράγισε λαμπρώς αγωνίσμασιν η εβδόμη· καθ' εκάστην αυτών εστι περιφανώς καθοράν παρρησιαζομένην την ευσέβειαν, και το Πνεύμα του Πατρός, αλλ' ου του Υιού θεολογούμενον εκπορεύεσθαι».

Το ιερόν τούτο Σύμβολον της Πίστεως, οφείλομεν να διαφυλάττωμεν ανόθευτον, ακίβδηλον και απαραχάρακτον, ως μας πα ρεδόθη από τας αγίας Οικουμενικάς Συνόδους και ως μας εδίδαξαν οι ’γιοι Πατέρες και ο σήμερον τιμώμενος δια του ΙΕ' Θεολογικού Συνεδρίου Μέγας υπέρμαχος και Αγωνιστής της Ορθοδοξίας και σοφώτατος Ιεραρχης, ’γιος Φώτιος.

---

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

(1) Migne , PG 102 , 279,280 κ.έ. Φωτίου Πατριάρχου Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας .

(2) Migne , PG 102, 721Α κ εξ.

(3) Ι ω. Καρμίρη, Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, εν Αθήναις 1960, τ. 1, σελ. 92 έ. Του αυτού, Δύο βυζαντινοί ιεράρχαι και το Σχίσμα της Ρωμαϊκής Εκκλησίας, εν Αθήναις 1950, σελ. 7 έ.

(4 ) Ι. Βαλέττα, Φωτίου του σοφωτάτου και αγιωτάτου Πατριάρχου Κων/λεως επιστολαί , Λονδίνον 1864, σ. 171, 175, 177, 191, 192

(5) Migne , PG . 120 , 804 . Επιστολή προς Μιχαήλ Κηρουλάριον

(6 ) Ι ω. Καρμίρη, Δύο βυζαντινοί ιεράρχαι ..., ό.π . σελ. 11.

(7 ) Ι ω. Καρμίρη , Τα Δογματικά..., ό.π. σελ. 92.

(8) Mansi, IX, 985, Sacrorum Conciliorum nova et amplissima Collectio. Florentiae et Venetiis 1757/98, Parissiis 1899/1927, τ .

(9) Ι ω. Ρωμανίδου, Δογματική και Συμβολική Θεολογία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας , Εκδόσεις Π. Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη 1981, τ. Α', σελ. 344,366. Του αυτού , Franks, Romans, Feudalism and Dortrine, Holy Cross Orthodox , Press 1981, σελ . 82 έ .

(10) Ιω . Ρωμανίδου , Δογματική Α '..., δ . π . σελ . 344. Του αυτού, Franks , ..., ο . π. σελ. 80-90.

(11) Mansi XII, 677.

(12) Monumenta Germaniae Historiae , Concil . II 136,163,182,187.

(13 ) Ιω. Καρμίρη , Τό Δογματικά..., ό.π., σελ. 92. Ίω. Ρωμανίδου , Δογματική Α'..., ό.π., σελ. 346. J. Hergenrother , Photius, Patriarch von Konstantinopel, Regensburg 1867, τ . I, σελ . 696 έ .

(14) Ι ω. Κάρμιρη , Τό Δογματικά..., ό.π., σελ. 93. A. Palmieri , Filioque e Λ . Vacant te E. Mangenot, DThC/Dictionnaire de Theologie Catholique, τ . V. 2317.

(15) Κανών 7. Mansi IV, 1361. Γ. Ράλλη καί Μ. Ποτλή, Σύνταγμα ιερών κανόνων , ’θήναι 1852, τ. Β', σ. 200. Δεσποίνης Δ. Κοντοστεργίου, Αι Οικου­μενικοί Σύνοδοι, Θεσσαλονίκη 1991.

(16) Mansi V, 308-9.

(17) PG 32, 529, Μεγάλου Βασιλείου, Επιστολή 114.

(18) Β. Στεφανίδου, Εκκλησιαστική Ιστορία, σελ. 326.

(19) Ι ω. Καρμίρη, Δογματικά..., ό.π., σελ. 320.

(20) J . Βαλέττα , Φωτίου..., ό .π., σελ. 175.

(21 ) Ίω. Καρμίρη , Δύο Βυζαντινοί ιεράρχαι..., ό .π., σελ. 44 έ.

(22) Photii Patriarchae Constantinopolitani Epistulae et Amphilochia, ε κδ . B . Laourdas - L . G . Westerind , Leipzig 1983, τόμ. 1, σελ. 40, 2-4.

(23) Ι ω. Καρμίρη , Δογματικά .. ., ο.π., σελ. 323.

(24) Αυτόθι, σελ. 323.

(25) Αυτόθι, σελ. 324.

(26) Μ. Φωτίου, Επιστολαί , βιβλίον I , PG 102, 728Β.

(27) Μ. Φωτίου, ό . π . P . G . 102, 728 C .

(28) Μ. Φωτίου, Μυσταγωγία 15 , PG 102, 293Β και 30, 312Β.

(29) Γρηγορίου του Παλαμά Συγγράμματα , εκδ. Π. Χρήστου, τ. Α', Θεσ/νίκη 1962, σ. 33-34.

(30) Μ. Φωτίου, ο.π. P . G . 102, 729Α.

(31) Μ. Φωτίου, ο .π. P . G . 102, 729 C .

(32) Μ. Φωτίου, ο.π. P . G . 102, 732ΑΒ: «Όρα δε κάντευθεν κατάφωρον αυτών το δυσσεβές, και ανόητον, δεικνύμενον βούλημα. Επεί γαρ άπαν ο θεω­ρείται και λέγεται εν τη παναγία και ομοφυεί και υπερουσίω Τριάδι, ή κοινόν εστι πάντων, ή ενός καί μόνου των τριών ή δε του Πνεύματος προβολή, ούτε κοινόν εστιν, αλλ' ουδ' ως αυτοί φασιν, ενός και μόνου τινός ίλεως δε ημίν είη, και εις τας εκείνων τρέποιτο το βλάσφημον κεφαλάς) ουκ άρα όλως εστίν εν τη ζωαρχική και παντελείω Τριάδι, η του Πνεύματος προβολή».

(33) Περί της μυσταγωγίας του Πνεύματος, PG . 102, 297 C .

(34) Μ. Φωτίου, Migne 102, 396Α , Μυσταγωγία..., ο.π.

(35) Μ. Φωτίου, Migne 102, 397 D , Μυσταγωγία..., ο.π., τ.

(36) Μ. Φωτίου, Μυσταγωγία..., P . G . 102, 348Α.

(37) Γαλ. 1,8. Μ. Φωτίου, Μυσταγωγία..., P . G . 102, 348 C .

(38) Μ. Φωτίου, Μυσταγωγία..., P . G . 102, 352Β.

(39) Α΄ Κορ. Θ΄23.

(40) Α΄ Κορ. Θ΄20-22.

(41) Μ. Φωτίου, Μυσταγωγία..., P . G . 102, 393 ΑΒ

Ο Πρωτοκορυφαίος Απόστολος Παύλος και η Θεολογία του

Ο Πρωτοκορυφαίος Απόστολος Παύλος και η Θεολογία του

του Κων. Α. Οικονόμου, δασκάλου

 ΠΡΩΤΟΚΟΡΥΦΑΙΟΣ: Κορυφαία θέση μεταξύ των αποστόλων του Κυρίου κατέχει και δίκαια ο Απόστολος Παύλος. Το κήρυγμα του Ευαγγελίου, μέσα από τη δική του φωνή και τα γραπτά του απλώθηκε πέρα από τα στενά όρια του Ιουδαϊσμού, ως τα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου. Ας αποφύγουμε να μιλήσουμε για το γεγονός της μεταστροφής του, για τις περιοδείες του και το μαρτύριό του κι ας επικεντρωθούμε για λίγο στο θεολογικό του λόγο.

ΠΑΥΛΕΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑ: Η Θεολογία του Αποστόλου Παύλου είναι επηρεασμενη από τέσσερις βασικούς παράγοντες:

α΄ από τον Ιουδαϊκό κόσμο και την Παλαιά Διαθήκη,

β΄ από τον Ελληνιστικό κόσμο,

γ΄ από την πρώτη Χριστιανική Εκκλησία και

δ΄ από την προσωπική εμπειρία της εμφάνισης του Κυρίου στον ίδιο, που οδήγησε στη μεταστροφή του.

Η επήρειά του από τα στοιχεία του ελληνιστικού κόσμου φαίνεται από το δανεισμό πολλών όρων ή εκφράσεων που χρησιμοποιεί στις Επιστολές του (Υιός Θεού, Κύριος, Σωτήρ, Πλήρωμα της Θεότητος, Εικών Θεού, κ.α.) και από τη χρήση πολλών φιλοσοφικών όρων (σώμα, ψυχή, νους, πνεύμα, καρδία, σαρξ). Αυτό εξηγείται από το ότι ο τόπος δράσης του Παύλου ήταν περιοχές όπου κυριαρχούσαν οι μυστικές θρησκείες και οι φιλοσοφικές σχολές των Επικούριων και των Στωικών.
Είναι αλήθεια, όμως, πως η φρασεολογία και οι φιλοσοφικοί όροι που χρησιμοποίησε στη διδασκαλία του και στις Επιστολές του πήραν νέα μορφή ειδωμένες κάτω από το πρίσμα της Θείας Οικονομίας και του προαιωνίου σχεδίου του Θεού, όπως φαίνεται ή προτυπώνεται στην Παλαιά Διαθήκη και επαληθεύεται από τη σάρκωση του Υιού-Λόγου του Θεού και τη λυτρωτική για μας τους ανθρώπους, που είμαστε εικόνες του Θεού, σταυρική Του θυσία.

Για τον Παύλο, οι προφητείες και οι προσδοκίες της Παλαιάς Διαθήκης εκπληρώνονται στο πρόσωπο του Χριστού και την εγκαθίδρυση της Εκκλησίας. Έτσι, οι διάφορες φάσεις της ζωής του Χριστού, και ειδικά ο θάνατος Του, η ταφή, και η Ανάστασή Του, λαμβάνουν χώρα «κατά τας Γραφάς», ενώ οι Προφητείες των Γραφών ερμηνεύονται συμβολικά, ως προτύπωση δηλαδή, αυτών που επακολούθησαν με τη Σάρκωση του Υιού και Λόγου του Θεού και τα διάφορα γεγονότα της επίγειας διαδρομής Του.

Κύριο όμως χαρακτηριστικό της Αποστολικής του διδαχής είναι η εσχατολογία του και η χρήση πολλών χωρίων της Παλαιάς Διαθήκης, τα οποία ανάγει στη νέα κατάσταση που είχε δημιουργηθεί: στην εμφάνιση δηλαδή του Μεσσία, τη σταυρική Του θυσία και την Ανάστασή Του. Έτσι, επί παραδείγματι, στην προς Γαλάτας Επιτολή του ο Απ. Παύλος, αναφερόμενος στην περιτομή των Ιουδαίων, ως τύπο, καταλήγει στο συμπέρασμα πως η περιτομή της Παλαιάς Διαθήκης, οδηγεί στην περιτομή «καρδίας» και παθών των πιστών της νέας θρησκείας, ενώ η Ιερουσαλήμ των Ισραηλιτών ανάγεται στην επουράνια νέα Σιών των θεωμένων πιστών, του Νέου Ισραήλ της Χάριτος.

Η ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΝΤΩΝ: Ο Παύλος καταγράφει το «μαράν αθά» (A΄ Κορ. ιστ΄ 22) «ο Κύριος έρχεται», θεμελιώνοντας στον αναστημένο Κύριο την ανακεφαλαίωση των πάντων, προβάλλοντάς την ως απόδειξη της ανάστασης των νεκρών (A΄ Κορ. ιε΄14) και της ζωοποίησης των σωμάτων των πιστών διά του αγίου Πνεύματος (Ρωμ. η΄ 11). Έτσι η παρούσα ζωή αποτελεί κριτήριο για ό,τι θα συμβεί στην δευτέρα παρουσία. Ο Χριστός θα κρίνει τότε τους ανθρώπους σύμφωνα με τις επιταγές του Ευαγγελίου (Ρωμ. β΄16). Γράφοντας στους Φιλιππησίους δίνει προσωπικό χαρακτήρα στη διδασκαλία του. Ζωή μου, λέγει, εδώ στη γη είναι να ζω εν Χριστώ, αλλά και αν πεθάνω το θεωρώ «κέρδος».

Επιθυμεί να πεθάνει για να ζει εν Κυρίω, τον συναρπάζει όμως και το καθήκον να μείνει στη ζωή προσφέροντας «έργο» για την Εκκλησία και προς χάριν των πιστών. Η τοποθέτηση αυτή του Παύλου κατανοείται από τη θεολογία του περί ανακεφαλαιώσεως των πάντων στον Χριστό (Εφεσ. α΄10). Η ανακεφαλαίωση, άρχισε με τη θεία ενανθρώπηση, συνεχίζεται στην Εκκλησία και θα ολοκληρωθεί με την τελική κρίση, με την κατάργηση του θανάτου και ο Θεός πλέον θα είναι «τα πάντα εν πάσιν». Τότε θα εγερθούν οι νεκροί και «πάντες αλλαγησόμεθα», θα έχουν σώμα «ουράνιον» καὶ «πνευματικόν», θα έχουν «αθανασίαν» και «αφθαρσίαν» (A΄ Κορ. ιε΄40-53). Οι αναστημένοι δεν θα βιώνουν παθητικά τα δώρα της Βασιλείας των ουρανών, αλλά θα απολαμβάνουν τη θέα του Θεού, γνωρίζοντάς Τον πληρέστερα. Όσο είναι όμως σαγηνευτική η κατάσταση εκείνη, τόσο δύσκολος είναι ο αγώνας της προετοιμασίας του πιστού για την κατάσταση αυτή.

Ο Παύλος εξήγησε την ανάγκη να εγκαταλείψουν οι πιστοί τον «παλαιόν άνθρωπον» και ό,τι τους δένει με τα θέλγητρα του κόσμου. Οι πιστοὶ πρέπει να «εργάζονται το αγαθόν» προς όλους (Γαλ. στ΄10), να αγωνίζονται για την αληθινή αγάπη προς τον πλησίον (A΄Κορ. ιγ΄4-7), να κοπιάζουν αφάνταστα, να «στενάζουν», στην πνευματική και σωματική άσκηση, για ν’ αποκτήσουν «ουράνιο» σώμα, κι έτσι ν’ ατενίζουν αιώνια το Θεό «πρόσωπον προς πρόσωπον».

στις 6:00 μ.μ.

Το μεγαλείο και οι ευθύνες της χριστιανικής ζωής

Mητροπολίτη  Αντώνιου του Σουρόζ (Antony Bloom)

Σὲ μία ἀπὸ τὶς ἐπιστολὲς του (2 Κορ. 12.9) ὁ Ἀπ. Παῦλος μᾶς λέει ὅτι ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ τελειώνεται καὶ ἀποκαλύπτεται στὴν ἀσθένεια. Πάντοτε νομίζουμε ὅτι τὰ λόγια αὐτὰ ἀφοροῦν τὸν καθένα μας ὡς ἄτομο, τὸ κάθε πρόσωπο στὸ ὁποῖο ἀποκαλύπτεται ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ παρὰ τὸ εὔθραυστο, παρὰ τὴν ἁμαρτία διότι ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι ὑπάρχουν στιγμὲς κατὰ τὶς ὁποῖες ὁ λόγος μας εἶναι λόγος ἀληθινὸς καὶ οἱ ἐνέργειές μας ἔργα τῆς ἀλήθειας, ὅτι λέμε καὶ κάνουμε πράγματα πολὺ ἀνώτερα ἀπ' αὐτὸ ποὺ εἴμαστε καὶ ἀπ' αὐτὸ τὸ ὁποῖο εἴμαστε ἄξιοι νὰ διακηρύξουμε. Κατὰ περίεργο ὅμως τρόπο αὐτὸ ἰσχύει καὶ γιὰ ὁλόκληρη τὴν Ἐκκλησία: μὲ τρόπο παράδοξο ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνα σῶμα ἀνθρώπων ἄρρωστο καὶ ὅμως ἱκανὸ νὰ γιατρέψει.

 

Ἡ ἀρρώστια εἶναι κάτι τὸ πραγματικὸ μέσα στὴν Ἐκκλησία, βρίσκεται στὴν ἁμαρτία τοῦ καθενὸς μας γίνεται φανερὴ στὴν μερικὲς φορὲς καταστρεπτικὴ ἀτέλεια τῶν ἐκκλησιαστικῶν μας σωμάτων, τῶν ἐνοριῶν ἡ τῶν πιὸ πολυάριθμων ὁμάδων. Καὶ ὅμως μὲ τὸν ἴδιο τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ ἀποκαλύπτεται σ' ἐμᾶς παρὰ τὴν ἀδυναμία μας, διὰ μέσου τῆς ἀδυναμίας μας, ἡ ἐκκλησία εὐπαθής, ἁμαρτωλὴ στὰ μέλη της, δίνει ἕνα μήνυμα ἀλήθειας καὶ ζωῆς καὶ κάτι ἀκόμη περισσότερο ἀπὸ ἕνα μήνυμα: δίνει ζωὴ καὶ κάνει τοὺς ἀνθρώπους νὰ κοινωνοῦν μὲ τὴν ἀλήθεια καὶ αὐτὸ γιατί ὁ Θεὸς βρίσκεται ἀνάμεσά μας.

 

Ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι μόνο μία ὁμάδα ἀνθρώπων ποὺ πιστεύουν στὸν Κύριο, ποὺ προσπαθοῦν νὰ Τὸν ὑπακοῦνε καὶ οἱ ὁποῖοι μερικὲς φορὲς πλησιάζουν στὸ νὰ εἶναι ἄξιοι τοῦ Κυρίου τους καὶ ἄλλες φορὲς ἀποτυχαίνουν. Ἡ ἐκκλησία εἶναι ἕνα σῶμα στὸ ὁποῖο εἶναι παρὼν ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Μέσῳ τῆς ἐνανθρώπησης ὁ Γιὸς τοῦ Θεοῦ ὁ ὁποῖος ἔγινε γιὸς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ πρωτότοκος τῆς Ἐκκλησίας. Στὸ πρόσωπό Του ἀποκαλύπτονται ὅλη ἡ πληρότητα, ὅλο τὸ μεγαλεῖο καὶ ἡ ὡραιότητα καὶ ὅλο τὸ βάθος τοῦ ἀνθρώπου, καὶ τὸ βάθος αὐτὸ εἶναι τόσο μεγάλο ποὺ ὁ ἄνθρωπος νὰ μπορεῖ νὰ χωράει τὴ θεϊκὴ παρουσία.

 

Ἡ πληρότητα τῆς Θεότητας ἐνοίκησε στὴ σάρκα μέσῳ τῆς ἐνανθρώπησης τοῦ Χριστοῦ. Ἡ πληρότητα τῆς θεϊκῆς Του παρουσίας ἐξακολουθεῖ νὰ ἐνεργεῖ σπερματικὰ μέσα μας μὲ τὰ μυστήρια τοῦ Βαπτίσματος καὶ τῆς Κοινωνίας καὶ ὁ Θεὸς εἶναι ἀκόμη παρὼν μὲ τὴ ζωοδοτική, ἀναδημιουργικὴ καὶ μεταμορφωτικὴ παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ποὺ δόθηκε στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ τὴ βραδιά τῆς Ἀνάστασής Του καὶ ποὺ ἔγινε δεκτὴ ἀπ' ὅλα τὰ μέλη της μέσῳ τῆς δωρεᾶς τοῦ Πνεύματος στοὺς Ἀποστόλους τὴν Πεντηκοστὴ ἡ παρουσία τοῦ Πνεύματος συνεχίζεται μὲ τὴ μετάδοση τῆς ἴδιας δωρεᾶς σ' ἐμᾶς.

 

Μέσῳ τοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος δημιουργεῖται μία νέα σχέση ἀνάμεσα σ' ἐμᾶς καὶ τὸ Θεὸ κι ὄχι ἁπλῶς μία σχέση, κάτι περισσότερο: ἐγκεντριζόμαστε στὸ μυστήριο τοῦ Χριστοῦ, γινόμαστε κλαδιὰ ἑνὸς ἀμπελιοῦ, σὰν ἕνα μπόλι τὸ ὁποῖο παίρνει ζωὴ ἀπὸ τὸ χυμὸ καὶ τὴ δύναμη ἑνὸς δέντρου. Αὐτὸ ποὺ ἀληθεύει γιὰ τὸ Χριστὸ γίνεται ἀληθινὸ καὶ γιὰ τὸν καθένα ἀπὸ μᾶς ἂν μόνο ἀφήσουμε τὸ Θεὸ νὰ μᾶς ὑπερνικήσει, νὰ μᾶς μεταμορφώσει, νὰ μᾶς σώσει. Μέσα στὴν ὁρατὴ αὐτὴ Ἐκκλησία στὴν ὁποία οἱ ἀπ' ἔξω βλέπουν τὴν ἀδυναμία μας καὶ ἀντιλαμβάνονται τὴν ἁμαρτία μας, στὴν ὁποία ὁ καθένας μας ὑποφέρει μὲ τὴ δική του ἁμαρτωλότητα καὶ τὴν ἁμαρτωλότητα τοῦ καθενὸς καὶ τῶν πάντων ὑπάρχει μία θεϊκὴ παρουσία καὶ στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ἡ ἀποκάλυψη τῆς ἀληθινῆς ἀνθρωπότητας. Στὸ σύμβολο λοιπὸν τῆς Πίστεως μποροῦμε νὰ μιλοῦμε γιὰ μία ἁγία Ἐκκλησία ἐφ' ὅσον αὐτὴ διακατέχεται ἀπὸ τὴν ἁγιότητα τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ.

 

Εὐπαθεῖς, ἁμαρτωλοί, ἐξακολουθοῦμε νὰ εἴμαστε ἕνα συνάθροισμα ἀνθρώπων οἱ ὁποῖοι ἐπιθυμοῦν νὰ ἀνήκουν στὸ Θεό, οἱ ὁποῖοι ἔχουν διαλέξει γιὰ Θεὸ τους τὸ Θεὸ ἀντὶ γιὰ ὅλα τὰ εἴδωλα τοῦ κόσμου. Παρὰ τὴν ἀναξιότητά μας ἀποτελοῦμε ἕνα συνάθροισμα ἀνθρώπων ἐξ αἰτίας τῶν ὁποίων ὁ ζωντανὸς Θεὸς εἶναι παρὼν καὶ δυναμικὰ δραστήριος στὸν κόσμο. Αὐτὸ βέβαια ἀντὶ νὰ ἐλαττώνει αὐξάνει τὴν εὐθύνη μας διότι ἡ ἁμαρτία μέσα μας ἀποτελεῖ ἐμπόδιο στὴν ἐλεύθερη καὶ ἀποτελεσματικὴ δράση τοῦ Θεοῦ: εἴμαστε ὑπεύθυνοι γιὰ τὸ ὅτι ὁ Θεὸς δὲν εἶναι ἐλεύθερος νὰ ἐνεργήσει μέσω μας, γιὰ τὸ ὅτι φέρνουμε ἐμπόδια στὸ δρόμο Του καὶ σκοτίζουμε τὶς βουλὲς Του τὸ ὄνομά Του βλαστημιέται ἐξ αἰτίας μας.

 

Ὑπάρχουν δυὸ ἀπόψεις τῆς ἁμαρτωλότητάς μας τὶς ὁποῖες ὀφείλουμε νὰ ὑπερνικήσουμε. Ἀπὸ τὴ μία μεριὰ ὑπάρχουν οἱ ἁμαρτίες τὶς ὁποῖες ἐνῶ ἀναγνωρίζουμε ἔχουμε φτάσει στὸ σημεῖο νὰ μισοῦμε καὶ νὰ ἀπορρίπτουμε, ἔστω καὶ μὲ τὴν πρόθεση καὶ τὴ θέλησή μας. Οἱ ἁμαρτίες αὐτές, ὅσο σκοτεινὲς καὶ ἂν εἶναι ἐξακολουθοῦν νὰ ἀποτελοῦν σημεῖα συνάντησής μας μὲ τὸ Θεό, διότι ὁ Θεὸς ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴ σωτηρία μας ὅσο κι ἐμεῖς καὶ πραγματικὰ ἀκόμη περισσότερο.

 

Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ ὑπάρχει μέσα στὸν καθένα μας καὶ στὴν κάθε ὁμάδα ἀνθρώπων ποὺ ἰσχυρίζονται ὅτι ἀνήκουν στὸ Χριστὸ μία πιὸ σκοτεινὴ περιοχή: ὑπάρχει ὁ ἀλύτρωτος ἄνθρωπος, ὁ παλιὸς Ἀδὰμ ὁ ὁποῖος ἐξακολουθεῖ νὰ ζεῖ μέσα μας καὶ ὁ ὁποῖος δὲν εἶναι διατεθειμένος νὰ ἐγκαταλείψει τὶς ἀξιώσεις του γιὰ αὐτονομία, ὁ ὁποῖος δὲν εἶναι διατεθειμένος νὰ παραδώσει τὸν ἑαυτὸ του ἀνεπιφύλακτα στὸ Θεὸ καὶ φοβᾶται νὰ πέσει στὰ χέρια τοῦ ζωντανοῦ Θεοῦ. Αὐτὴ ἡ ἄποψη τῆς ζωῆς μᾶς φαίνεται ἀκόμα πιὸ σκοτεινὴ σ' ἐμᾶς ὡς μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, ὡς τόπους ἐνοίκησης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὡς ἄτομα ἀλλὰ καὶ στὴ θλιβερὴ ἀλληλεγγύη μας μέσα στὴν ἁμαρτία διατηροῦμε τὸ δικαίωμά μας νὰ παραμείνουμε εἰδωλολάτρες, νὰ κρατήσουμε ἔξω ἀπὸ τὸ θεϊκὸ χῶρο κάτι ἀπὸ τοὺς ἑαυτούς μας τὸ ὁποῖο θεωροῦμε πολύτιμο, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι αὐτὸ εἶναι θάνατος καὶ φθορά.

 

Ἡ ἐκκλησία εἶναι πραγματικὰ ἕνα ἄρρωστο σῶμα καὶ παρ' ὅλον ὅτι μὲ τὴ δύναμη καὶ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ ἐπιφέρει τὴ θεραπεία καὶ τὴ σωτηρία ὁ καθένας ἀπὸ μᾶς ὀφείλει νὰ ρωτήσει τὸν ἑαυτό του: «μέχρι ποιοῦ σημείου ἔχω μετανοήσει γιὰ τὴν ἁμαρτία μου, μέχρι ποιοῦ σημείου ἡ ἁμαρτία μου μὲ στρέφει στὸ Θεὸ μὲ μία κραυγὴ γιὰ σωτηρία καὶ μέχρι ποιοῦ σημείου δὲν εἶναι αὐτὴ μία ἑκούσια ἄρνηση νὰ ἀποδεχτῶ τὸ ζωντανὸ Θεὸ καὶ νὰ Τοῦ ἀνήκω;» Ἡ τελευταία αὐτὴ εἶναι μία ἀληθινὰ δαιμονικὴ ἀξίωση γιὰ τὸ δικαίωμα νὰ εἴμαστε ὁ ἐαυτὸς μας ξεχωριστὰ ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ ἀκόμη παρὰ τὸ Θεό.

 

Ἂς τὸ σκεφτοῦμε αὐτό. Ὄχι μόνο οἱ προσωπικὲς σχέσεις καὶ οἱ σχέσεις μέσα στὴ Χριστιανικὴ κοινότητα θὰ ἄλλαζαν, ἀλλὰ καὶ ὁλόκληρος ὁ κόσμος θὰ ἄλλαζε ἂν ὅσοι ὀνομάζονται Χριστιανοὶ δεχόντουσαν νὰ Τοῦ ἀνήκουν ἀνεπιφύλακτα, ὄχι μόνο σ' ἐκεῖνο ποὺ ἤδη εἶναι δικό Του ἀλλὰ καὶ στὰ μύχια ἐκεῖνα τοῦ μυαλοῦ ποὺ πρέπει νὰ ὑποταχτοῦν, νὰ καταστραφοῦν ἀπὸ τὴ φωτιὰ γιὰ νὰ γίνουν κτῆμα τοῦ Θεοῦ.

Πηγή: Αγία Ζώνη

ο γ.Πορφύριος λέει την ευχή τού Ιησού

Ο ΟΣΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΣΕ ΒΙΝΤΕΟ , ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΕΥΧΗ .

Ξεκίνησε η πρώτη επίσημη δίωξη του αντιοικουμενιστή ιερέα π. Νικόλαου Μα...

Ο οικουμενισμός δείχνει τα δόντια του μέσα στην Ορθοδοξία. Πεντάλεπτο αποκαλυπτικό βίντεο που αξίζει να δείτε όλοι. Γιατί απειλείται με καθαίρεση ο π. Νικόλαος Μανώλης από την Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης [ΒΙΝΤΕΟ]

Ο Οικουμενισμός δείχνει τα δόντια του. Η πρώτη δίωξη αντιοικουμενιστη κληρικού στην Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Πρωτοπρεσβύτερος Νικόλαος Μανώλης.[ΒΙΝΤΕΟ]

Ξεκίνησε η πρώτη επίσημη δίωξη του αντιοικουμενιστή ιερέα π. Νικόλαου Μανώλη

Anastasia777ICXC

ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015 ΣΤΗΝ ΟΔΟ ΒΟΓΑΤΣΙΚΟΥ 7 ΣΤΙΣ 12:00 ΜΜ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΣΚΟΠΙΚΟ ΜΕΓΑΡΟ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΕΚΟΜΑΣΤΕ ΕΙΡΗΝΙΚΑ

Ειρηνική συμπαράσταση στον π. Νικόλαο Μανώλη

Από τον  Ι. Ν. Προφήτη Ηλία στην Άνω Πόλη, πνευματικά παιδιά και ακροατές των ομιλιών του. Είναι ο παπάς μας 25 χρόνια τώρα, που σήμερα διώκεται, επειδή οι αλήθειες που λέει για τις αιρέσεις δεν αρέσουν σε Πατριάρχες και Επισκόπους. Κινδυνεύει με καθαίρεση.

Λίγα περισσότερα… με βάση στην Ορθόδοξία των Πατέρων

Ο Οικουμενισμός είναι η παγκοσμιοποίηση των θρησκειών. Στο πρόσωπο του π. Νικολάου επιχειρείται η φίμωση των κληρικών που αντιδρούν στην παναίρεση του οικουμενισμού και ορθώνουν Ορθόδοξη φωνή. Η άδικη και κατασκευασμένη δίωξη κατά του π. Νικολάου ΔΕ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ.

Καλούμε όλους τους ορθοδόξους Αρχιερείς, Ιερείς, μοναχούς και λαϊκούς να πάρουν θέση απέναντι στην παναίρεση του Οικουμενισμού. Είναι καιρός να ελεγχθούν θεολογικά με βάση τη διδασκαλία των πατέρων Πατριάρχες, Αρχιερείς, κλήρος και καθηγητές Θεολογικών Σχολών, για τα δογματικά τους σφάλματα και τις αιρετικές τους απόψεις.

Ο ΠΑΠΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΙΡΕΣΗ ΚΑΙ Ο  ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ ΠΑΝΑΙΡΕΣΗ

Υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου και της ανεμπόδιστης τέλεσης των εφημεριακών καθηκόντων του παπά της «γειτονιάς» μας, που μιλά μεσ’την καρδιά μας.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ:

Οι διαχειριστές του Ιστολογίου Κατάνυξις, εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας στην Αναστασία Παπαδάκη για την παραγωγή αυτού του συγκλονιστικού βίντεο που πρέπει να το δει όλη η οικουμένη. Διαδώστε το.

Σεραφείμ Πειραιώς - Εκπομπή "ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΙΕΣΤΗΡΙΟΥ"

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΑΣΚΕΙ ΕΥΣΤΟΧΟΤΑΤΕΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΕΣ ΤΟΜΕΣ ΣΕ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ, ΞΕΚΑΘΑΡΙΖΟΝΤΑΣ ΚΥΡΙΩΣ ΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ, ΣΤΑ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΜΑΣ

Ο Μητροπολίτης Πειραιώς κ. Σεραφείμ, ασκεί ευστοχότατες χειρουργικές τομές σε ποικιλία θεμάτων, ξεκαθαρίζοντας κυρίως την ουσία των Θεολογικών πραγμάτων, στα Οικουμενιστικά δρώμενα του Οικουμενικού Πατριαρχείου μας

ΟΥΤΕ Η "ΑΡΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΘΕΜΑΤΩΝ" ΦΕΡΕΙ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗ
ΚΑΙ ΙΕΡΟΚΑΝΟΝΙΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ
ΑΛΛΑ
ΟΥΤΕ ΚΑΙ Η ΑΡΣΗ ΤΩΝ ΦΡΑΓΚΟΠΑΠΙΚΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ΕΧΕΙ ΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ
"ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΑΜΑΤΑ"
 ΤΑ ΟΠΟΙΑ
ΟΙ "ΑΓΑΠΟΥΛΗΔΕΣ" ΚΑΙ "ΓΛΥΚΟΥΛΗΔΕΣ" ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΕΣ ΘΕΛΟΥΣΙΝ ΝΑ ΤΑ ΞΕΧΝΟΥΣΙΝ...!

Δεν ξέρω γιατί, αλλά μπορεί και να γνωρίζω ενδόμυχα, ότι όποτε γράφει ή και ομιλεί, ο άγιος Πειραιώς, νοιώθω μίαν ανεκλάλητη κρυφή και φανερή χαρά, αλλά και μακαρία ευφροσύνη, την οποία θέλω να κραυγάσω κάπως και κάπου με κάποιο τρόπο και μέσο, στα πέρατα της Οικουμένης..., γι΄αυτό δράττομαι της ευκαιρίας να γράψω τρείς αράδες, επί των ουσιωδών λεχθέντων του! Ήταν άκρως εξαιρετική και απόλυτα εύστοχη η καίρια συνέντευξη που έδωσε, λόγω της ακριβούς εκκλησιολογικής στάσης και του εκπληκτικού ήθους του Ομολογητή Μητροπολίτη Πειραιώς κ. Σεραφείμ, ο οποίος δηλώνοντας ο ίδιος, ευθαρσώς, σε εχθεσινή τηλεοπτική συνέντευξή του, ότι: «δέν ψέγω τον Οικουμενικό Πατριάρχη τον οποίο σέβομαι απόλυτα...» !

Επίσης, ο άγιος Πειραιώς, επιμένει και εμμένει σταθερά και ακλόνητα, με ομολογιακό φρόνημα, στην αναλλοίωτη Ορθοδοξούσα και Πατερική Παράδοση της Εκκλησίας, ότι ο Παπισμός είναι αίρεσις και δεν το εκφράζει αυτό από ιδεοληψία, αλλά βάσει των αναντίρρητων και ακλόνητων εγκληματικών και κακόδοξων ιστορικοθεολογικών ενεργειών του Βατικάνειου Φραγκοπαπισμού, αναφέροντας λογικά, το ειδεχθές και αποτρόπαιο ιστορικό έγκλημα, του μαρτυρικού θανάτου των δεκατριών Οσιομαρτύρων της Ιεράς Μονής Καντάρας της Κύπρου μας, καθώς και τα μαρτύρια των χιλιάδων αδελφών μας Σέρβων μαρτύρων και ομολογητών, υπό τις αλογίες των Παπών, μηδενός εξαιρουμένου, πολλώ δε μάλλον και ειδικά του «αγίου» Καρδιναλίου Στέπινατς, ο οποίος ήταν σύμμαχος και βοηθός μάλιστα, των εγκληματιών κατά σύμπασας της ανθρωπότητας, Ναζί!

Τολμηρά ο Σεβ. Μητροπολίτης Πειραιώς, αποπειράται με εξαιρετική λογιότητα, να μας εξηγήσει τις βαθύτερες αιτίες των λόγων, που το Οικουμενικό Φανάρι της Ρωμηοσύνης μας, «αναγκάζεται» να κάνει αβαρείες στα θέματα της Πίστεως! Αναφέρει εξόχως ενδεικτικά ότι: «Το Πατριαρχείο αναζητά βοήθεια απεγνωσμένα από τον Δυτικό κόσμο απέναντι στην λαίλαπα του Νεοθωμανισμού και του Πανισλαμισμού..., αναζητά μία διεθνή προστασία στα ποικίλα Fora, ενώ δεν έχει ανταπόκριση!...».

Είναι, σε όλους μας γνωστά, αυτά τα πολιτικάντικα τερτίπια και γελοία καμώματα, ελέω της Εκκλησιαστικής Ιστορίας!

Ούτε ο πρώτος ήταν, αλλ΄ούτε και ο τελευταίος Πατριάρχης θα είναι (πράγμα που το απευχόμαστε!), ο οποίος θα αναζητά μανιωδώς εκ των αρχόντων του αιώνος τούτου, την κατά άνθρωπο βοήθεια και υποστήριξη, καθότι βάσει των Εκκλησιαστικών Ιστορικών πηγών μας, όποτε επισυνέβη βαριάς μορφής αβαρεία στα Θεολογικά και θέματα Πίστεως, «την νύμφη την επλήρωνε» και ακόμα την πληρώνει αδρά, το έθνος των Ρωμηών και Ορθοδόξων Χριστιανών, δηλαδή η Ρωμηοσύνη μας, ελέω των ακαριαίων ιερών Πνευματικών Νόμων!

Και το χειρότερο απ΄όλα, ειδικά για τους ρασοφόρους αιρετίζοντας Πατριάρχες κ.λπ., στην Οικουμενική άχρι στιγμής εν λόγω Εκκλησιαστική μας Ιστορία, ήταν πώς οι Θεοφόροι Άγιοι Πατέρες μας, μαζί με της Θεοφώτιστες Εννέα Οικουμενικές των Συνόδους και άλλες τόσες άγιες Τοπικές, δεν δίσταζαν ακόμη, και μετά τον θάνατον αυτών, δηλαδή των κακοδόξων Πατριαρχών, Επισκόπων και λαϊκών, να τους καταδικάσουν μαζί με τις κακοδοξίες και τους οπαδούς των, να τους αφορίσουν και να τους αναθεματίσουν, με αιώνια αναθέματα άχρι της συντέλειας των αιώνων, εξάπαντος προς θεαρχική και θεία παιδαγωγία, τόσο των κακόδοξων κεκοιμημένων ψυχών, όσο και του εν ζωή Χριστεπώνυμου πληρώματος!

Η εκζήτηση, κατά ανθρώπων και πολιτικών καθώς και άλλου είδους θεολογικών λ.χ. συμμαχιών, δυστυχώς για το Πατριαρχείο του Γένους μας, δεν φέρει καρπούς γλυκείς, αλλ΄ούτε και έχει χειροπιαστά αποτελέσματα, διότι αναφέρει ο Σεβ. κ. Σεραφείμ κατά αναπόδραστη λογική, θεολογική και εκκλησιολογική νομοτέλεια, πώς κατά βάση: «Η αίρεση δεν είναι απλά ένα ιδεολογήμα..., αλλά έχει επιπτώσεις στον ψυχισμό, στο ήθος και την νοοτροποία των ανθρώπων» συνδέοντας το όλο αυτό, το απολύτως εύστοχο με το αυταπόδεικτο πασιφανές και βιωματικό γεγονώς του λαού μας ότι: “Υφιστάμεθα σφοδρά επίθεση από τον Προτεσταντικό Γερμανικό φονταμενταλισμό, βάσει του δόγματος του Μάξ Βέμπερ: «είσαι πλούσιος είσαι ένθεος, είσαι φτωχός είσαι Αντίχριστος...!»”

Και οι κατά τόπους, Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, με προεξάρχοντα ηγετικό ρόλο και λόγο, στον κακόδοξο Οικουμενιστικό οίστρο της ΠΣΕυδούς και δήθεν «Οικουμενικής Κινήσεως», δηλαδή στον ηλίθιο και αντίχριστο χορό, μιάς ψευδεπίγραφης και ανέντιμης ψευδοενώσεως, το Φαναριώτικο και άλλως πως, κατά τον άγιο Πειραιώς: «Αιματοπότιστο Πατριαρχείο μας», χωρίς να αμφιβάλλουμεν ποσώς επί τούτου, επιμένουσιν και εμμένουσιν σχεδόν άπαντες στο ανόνητο και δακρύβρεκτο θέατρο του παραλόγου!

Το όλο θέμα, το αποσαφηνίζει πολύ γλαφυρά και απλά, ο σύγχρονος Διδάσκαλος και Μέγας νέος Δογματολόγος της Οικουμενικής Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας και όσιος Πατήρ της Θεολογίας, π. Ιωάννης Ρωμανίδης, έλεγε (Εμπειρική Δογματική, Τόμος Β΄, Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ιεροθέου, σελ. 423) ότι: «Πάντως, στήν ἀστρονομία καί ἀστρολογία οὐδέποτε θά ἐφαντάζετο κανείς τήν ἰδέα –σήμερα- ὅτι πρέπει νά ὑπάρχει μιά οἰκουμενική κίνηση γιά τήν ἐνότητα τῶν ἀστρονόμων καί τῶν ἀστρολόγων»...!

Τονίζει ο άγιος Πειραιώς, δηλώνοντας ρωμαλέα, πως οι συγκεκριμένες πρόσφατες κακόδοξες ενέργειες του Οικουμενικού Θρόνου, με την πρόσφατη επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου στην Πόλη, ότι είναι: «Μία λανθασμένη πολιτική η οποία εκ της πραγματικότητας δεν φέρει αποτελέσματα» γι΄αυτό τον λόγο, ο Οικουμενικός Πατριάρχης της Ρωμηοσύνης μας κ. Βαρθολομαίος, κάνει λάθος, με τις όσες κακόδοξες και τις όποιες αντικανονικές ενέργειές του, μιάς και παρά τις όσες σφοδρές πιέσεις έχουνε ασκηθεί, η Πατριαρχική Θεολογική Σχολή της Χάλκης δέν ανοίγει, καθώς και ο Ι. Ναός της του Θεού Σοφίας στο Ερεσλή, μετατράπηκε πρόσφατα σε τζαμί καθότι κινδυνεύει να υποστεί τα ίδια, και το Μέγα Μοναστήρι της Αγιάς Σοφιάς στην του Μεγάλου Κωνσταντίνου την Πόλη!

Ως καλός και Ορθόδοξος Ποιμενάρχης ο Σεβ. άγιος Πειραιώς, προτείνει και λύσεις προς τον Παναγιώτατο Πατριάρχη μας που θα φέρουν πρακτικά αποτελέματα. «Αποτέλεσμα θα φέραμεν εάν κάναμε προσπάθειες επανευαγγελισμού του Δυτικού κόσμου μέσα από την κατάδειξη των αιρετικών πλανών..., το κέντρο της Ορθοδοξίας πρέπει να δημιουργήσει μία Πνευματική υποδομή, πνευματικής εργασίας επανευαγγελισμού των Δυτικών χωρών..., και να εντάξει στο σχέδιο αυτό και την Ρωσική Εκκλησία», εάν θέλουμε τα πράγματα να γίνουν αλλιώς! Κλείνει την εν λόγω θεματολογία του τονίζοντας, ότι η πρόσφατη επίσκεψη του Πάπα σε τίποτα δεν ωφέλησε! Καθότι και ο διαχριστιανικός θεολογικός διάλογος «Έχει βαλτώσει»! Διότι ο «Ρωμαιοκαθολικισμός», δηλαδή ο Παπισμός, «δεν μετακινείται ούτε κεραία από τις κακοδοξίες του!». Έχει ασφαλώς, το απόλυτο δίκιο σε όλα όσα έχει εκφράσει επί τούτο ο εν λόγω Ιεράρχης, προς το σεπτό Φανάριο, αλλά έχω την προσωπική γνώμη άγιε Πειραιώς ότι, στων «κουφών την πόρτα, όσο θέλεις βρόντα»! 
Μακάρι, σε κάποια φάση, να διαψευθώ!!!

Ο ρασοφόρος από πίσω είναι ο " The Butller" των Οικουμενιστών;

Το δεύτερο μέρος της συζητήσεως, περιείχε το άκρως ενδιαφέρον, ουσιαστικό και σημαίνων-σημαντικό γεγονός, το θέμα της δευτέρας «Ομολογίας της Πίστεως» κατά της Παναιρέσεως του Οικουμενισμού, διατυπωμένης, συγγραφομένης και υπογεγραμμένης εκ της ατύπου Ιεράς Συνάξεως Κληρικών, Μοναχών και λαϊκών, η οποία μάλιστα πρόσφατα, μας ξεκαθάρισε ακροθιγώς, με άπασαν την Δογματολογική ακρίβεια, και με μεστό Θεολογικό λόγο, την κακόδοξη εκκλησιολογία του Οικουμενικού Θρόνου και των λοιπών Οικουμενιστών!

Ακόμη, μαζεύονται υπογραφές για όποιον κληρικό, μοναχό και λαϊκό ενδιαφέρει το θέμα, πράγμα που ανεπιφύλακτα επισημάνουμε εκ του ιστολογίου μας, πάνω αριστερά με το ειδικό εικονίδιο!

Ο Άγιος Πειραιώς, λιπαρός γνώστης της Πατερικής Θεολογίας της Εκκλησίας, με απλό και κατανοητό τρόπο, εξήγησε και ανέλυσε, στους τηλεθεατές και δημοσιογράφους της εκπομπής, την σαφέστατη διάκριση της Ορθοδόξου Εκκλησιολογίας με την κακόδοξο εκκλησιολογία! Αναφέρει ο ίδιος ενδεικτικά πώς: “Η Εκκλησιολογία είναι δόγμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας, η οποία διαπραγματεύεται, το «τί είναι» και «ποιά είναι» η Εκκλησία!...”Ξεκαθαρίζει δηλαδή, το δόγμα της Ορθοδόξου και μή κακοδόξου Εκκλησιολογίας, τουτέστιν τον ασφαλή οδοδείκτη και τα πολύτιμα φάρμακα των πιστών μελών της Ορθοδόξου Εκκλησίας!... “Για μάς η Αλήθεια δεν είναι ιδέα, είναι Πρόσωπο! Είναι ο Χριστός! Η Αλήθεια και είς (ένας!) είναι Εκκλησία κατά την Πατερική διδασκαλία μας!... Δεν μπορούμε να αλλάξουμε και να διαστρέψουμε την Ορθόδοξη Εκκλησιολογία, εις το όνομα του συγκρητισμού της Νέας Εποχής...!»”.

ΩΣΤΕ ΚΥΡΙΕ ΚΟΣΜΗΤΩΡ ΤΑ "ΤΡΙΑΚΟΝΤΑ ΑΡΓΥΡΙΑ" ΚΑΙ ΤΑ
ΠΕΤΡΟΔΟΛΑΡΑ ΘΑ ΕΙΣΡΕΥΣΟΥΝ
ΕΚ ΤΟΥ ΟΜΑΝ;
ΠΟΙΟΣ ΣΤΗΝ "ΧΑΡΗ" ΣΑΣ ΤΟΤΕ!
ΕΛΠΙΖΟΥΜΕΝ ΝΑ ΜΗΝ ΣΑΣ ΔΟΥΜΕ ΜΕ ΚΑΜΙΑΝ
ΤΖΕΛΑΠΙΑΝ ΚΑΙ ΠΑΘΟΥΜΕΝ ΑΜΟΚ...!
ΚΑΤΑ ΟΠΩΣ ΣΑΣ ΒΛΕΠΩ ΤΟ ΣΟΥΝΕΤΤΙ ΚΑΙ ΤΟ ΣΑΛΑΒΑΤΤΙ
ΤΟ ΕΧΕΤΕ ΓΙΑ ΨΩΜΟΤΥΡΙ....! Έ;

Τέλος, ο Σεβασμιώτατος μίλησε, για πολιτικά και άλλα εθνικά ζητήματα, ως απλός πολίτης, ανησυχών, για τις τρέχουσες εξελίξεις της Ρωμηοσύνης, καθώς και εξέφρασε ακόμα μία φορά την ισχυρά Ποιμαντορική γνώμη και θέση του κατά της δημιουργίας των Ισλαμικών Σπουδών στο Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ, με αρκετά σαφή και τεκμηριωμένο λόγο! Μίλησε επίσης, για την θλιβερή κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Θεόσωστη επαρχία του, με τις τριάντα τόσες ενορίες και τα είκοσι καθημερινά συσίτια, στα πέραν των 6.000 ανθρώπων! Μηδενός εξαιρουμένου εκ των πεινασμένων, μέχρι ακόμη και 600 περίπου Ισλαμιστών Σιητών!!! Ακόμα μία φορά, μα΄αυτόν τον τρόπο καταδικάζει Θεανθρωπιστικά εμπράκτως, τους βλάσφημους και εγκληματικούς εθνικισμούς, ως νοσηρές παθογένειες και κακουργίες, τονίζοντας πολλάκις και στο παρελθόν, πώς ο εθνοφυλετισμός είναι αίρεσις και έχει καταδικασθεί προ καιρού εκ της Εκκλησίας!

Τέτοιους Θεοπρόβλητους και λαοπρόβλητους Μητροπολίτες και όντως Επισκόπους, είναι να μην τους αγάλλεται η ψυχoύλα και η καρδούλα μας;

ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Ο ΕΚΑΣΤΟΤΕ ΠΑΠΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΙΑΡΧΗΣ ΔΙΚΕΡΑΤΟΣ Ή ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΛΥ ΔΗΘΕΝ
ΕΞΕΥΓΕΝΙΣΜΕΝΟΥΣ ΓΡΑΙΚΥΛΟΥΣ ΚΑΙ ΠΑΠΟΔΟΥΛΟΥΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΑΣ
Ο SIR VICARIUS ANTICHRISTI!!!

Ποίος άφρων ή και νόρμαλ Χριστιανός τολμά τώρα, να εγκαταλείψει το Θεανθρώπινο Καράβι, τουτέστιν την Ναύς της Εκκλησίας, και να προσχωρήσει σε Οικουμενιστικές παρασυναγωγές, ή σε σέκτες, ή σε παραφυάδες σχισματικοαιρετικών, δηλαδή ηλιθίων «Ζηλωτών» και κατά φαντασία ανιέρων «αποτειχισθέντων»; Οι οποίοι συγκεκριμένοι, προσπαθούσιν, άνευ Ορθοδόξου εκκλησιολογικού φρονήματος, να μας πείσουσιν και να μας παρασύρουσιν με το στανιό, στην δήθεν αδήριτη υποχρέωση και επίπλαστη επιτακτική ανάγκη, να ασκήσουμε υποχρεωτικώς, το δυνητικό και Ιεροκανονικό δικαίωμά μας, της διακοπής μνημοσύνου δηλαδή, του εκάστοτε κακοδόξου Πατριάρχου και Μητροπολίτη μας...!

ΕΛΠΙΖΩ ΟΙ ΣΧΙΣΜΑΤΙΚΟΑΙΡΕΤΙΚΟΙ "ΤΡΥΚΑΜΗΝΑΔΕΣ" ΝΑ ΤΟ ΕΜΠΕΔΩΣΟΥΣΙΝ!

Μάλλον, πρόκειτε για κατάμαυρο σαχλεπίσαχλο χιούμορ!

Μιάς και εφόσον έχουμε, όχι έναν, αλλά αρκετούς αξιωματικούς και υπαξιωματικούς της Εκκλησίας μας, λόγου χάριν αξίους Ομολογητές και αντι-οικουμενιστές Μητροπολίτες, Πρεσβυτέρους, Γέροντες, Μοναχούς/ές, ποιός ο λόγος άραγε να διασαλεύουν μερικοί αφεαυτού των, την ησυχία και ηρεμία της συνειδήσεώς των και να αίρουν την πίστη, την ελπίδα και την εμπιστοσύνη των, υπέρ των πολλών σήμερον Ομολογητών, Πνευματικών Πατέρων μας, οι οποίοι αγρυπνούσιν υπέρ των ψυχών μας; Μόνο που ασφαλέστετα και δεν υπονοώ καθόλου, ότι  θα παύσουμεν να διαμαρτυρόμαστε έντονα και έμπονα, πλήν αγαπητικά, με κάθε λογικό, εκκλησιολογικό και θεολογικό τρόπο, κατά των όσων ρασοφόρων και μη, κακοδοξούσιν δημοσίως ή και ενεργούσιν αντικανονικώς!

Σιγά μην δαγκώσουμε ως τσομπανόσκυλα, την Οικουμενιστική λαμαρίνα, του φονταμενταλιστικού δογματισμού σας:

«Παρακαλώ μην μας ενοχλείτε, διότι είμαστε ενοχλημένοι...»!

Π. Π. Ν.

Αναρτήθηκε από Παναγιώτης Νούνης στις 8:26 μ.μ.